بتن یکی از پرکاربردترین متریال های صنعت ساخت و ساز است. این ماده برای ساخت انواع سازه‌ها از جمله پیاده روها، راهروها، ساختمان‌های بلند و پل‌ها استفاده می‌شود. بتن نمی تواند از ترک خوردگی جلوگیری کند، همانند سایر مواد دیگر. ترک خوردگی یکی از ویژگی هایی است که در سازه‌های بتنی اجتناب ناپذیر است و ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد و شدت‌های متفاوتی داشته باشد.
در این مقاله انواع ترک ها در بتن را بررسی کرده ایم.
انواع ترک بتن
ترک های غیر سازه ای
این نوع ترک‌ها تهدیدی برای سازه بتنی نمی باشد. معمولاً به دلیل خشک شدن طبیعی بتن، تغییرات دما ایجاد می‌شوند. این نوع ترک نیاز به تعمیر ندارد، مگر اینکه عملکرد کلی سازه بتنی تحت تأثیر قرار گیرد.
خوردگی آرماتور
خوردگی آرماتور در بتن معمولاً به دلیل قرار گرفتن در معرض رطوبت، نمک یا مواد خورنده است. این مشکل می تواند باعث ترک خوردن بتن و انبساط آرماتور شود که ممکن است به تخریب سازه بتنی و سازه های اطراف منجر شود. برای جلوگیری از خوردگی آرماتور، طراحی، قرار دادن و نگهداری مناسب مخلوط بتن ضروری است. در صورت خوردگی آرماتور، باید به سرعت اقدامات لازم را انجام داد تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود و اطمینان از ایمنی سازه حفظ شود.
بتن به ترک خوردن حساس است به دلیل عوامل سازه‌ای و غیرسازه‌ای. برخی از ترک‌ها مشکل جدی‌ای ایجاد نمی‌کنند، اما برخی دیگر می‌توانند خطرناک باشند و تهدیدی برای یکپارچگی بتن و سازه‌های اطراف باشند.
ترک های سازه ای
ترک‌های ساختاری بسیار خطرناک هستند و نیاز بهتوجه زیاد دارند. این ترک‌ها می‌توانند منجر به تخریب یکپارچگی سازه بتنی شوند و در صورت عدم تعمیر به موقع، ممکن است باعث فروپاشی سازه شوند.
خراشیدگی و پوسته شدن بتن
ترک‌های پراکنده روی سطح بتن، به دلیل تبخیر سریع رطوبت در مراحل اولیه عمل آوری بتن ایجاد می‌شوند. این ترک‌ها ممکن است به دلیل عواملی مانند دمای بالا، رطوبت کم و قرار گرفتن در معرض باد یا نور مستقیم خورشید ایجاد شوند. اغلب این ترک‌ها به عنوان یک مسئله آرایشی در نظر گرفته می‌شوند و تأثیر چندانی بر یکپارچگی ساختاری بتن ندارند.
ترک‌ها در سطح بتن شکل می‌گیرند و پوسته‌ای سخت را تشکیل می‌دهند که رطوبت را در داخل بتن نگه می‌دارد. این رطوبت سعی می‌کند از بتن خارج شود و باعث ترک‌خوردن سطح بتن می‌شود. علل احتمالی ترک‌های پوسته‌ای شامل استفاده بیش از حد بتن، سخت نشدن صحیح بتن و استفاده بیش از حد آب در مخلوط می‌باشد.
ترک های سنگین
ترک‌های سنگین معمولاً به دلیل تغییرات شدید دما، رطوبت یا چرخه‌های انجماد و ذوب ایجاد می‌شوند و می‌توانند به بتن و سازه‌های اطراف صدمات قابل توجهی وارد کنند. برای جلوگیری از ایجاد ترک‌های سنگین، زهکشی مناسب، فشرده سازی خاک و تکنیک‌های نصب می‌تواند مفید باشد. اگر ترک‌های متحرک وجود دارند، باید به علت اصلی آنها رسیدگی شود تا از وقوع آسیب بیشتر جلوگیری شود.
ترک های انبساطی
ترک های انبساطی زمانی به دلیل تغییرات در دما و رطوبت ایجاد می شوند که معمولاً به صورت یک خط مستقیم ظاهر می شوند. عواملی مانند شرایط آب و هوایی سخت و نامناسبی اتصال می توانند باعث ایجاد این ترک ها شوند. این ترک ها به دلیل تغییرات دما به وجود می آیند و ممکن است باعث نفوذ آب و ایجاد آسیب های دیگر شوند. استفاده از تکنیک های مناسب می تواند در جلوگیری از ایجاد ترک های انبساطی موثر باشد.
ترک های انقباضی
این نوع ترک ها در اثر خشک شدن سریع سطح بتن قبل از اینکه فرصتی برای عمل آوری مناسب داشته باشد ایجاد می شود. این نوع ترک به دلیل هوای گرم و خشک یا کمبود رطوبت در بتن رخ دهد. این ترک‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که سطح بتن خیلی سریع خشک شده و ترک‌های کم عمق ایجاد می شود. نتیجه یک سری ترک های کم عمق است که می تواند بر ظاهر و دوام بتن تأثیر بگذارد.
ترک های اضافه بار
ترک های اضافه بار زمانی رخ می دهند که وزنی بسیار زیادی روی بتن قرار می گیرد که از ظرفیت تحمل آن بیشتر است، مانند ماشین آلات یا تردد بیش از حد. این ترک ها می توانند خطرناک باشند و باید به سرعت رسیدگی شوند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.
توزیع مناسب وزن، تقویت و نگهداری می تواند به جلوگیری از ایجاد ترک های اضافه بار کمک کند و برای اطمینان از ایمنی، از بتن بادوام تر استفاده شود.
ته نشین شدن ترک ها
ترک‌های ته نشین شده زمانی اتفاق می افتد که خاک زیر بتن حرکت یا جابجا می شود که باعث ته‌نشین شدن و ترک‌خوردن بتن می‌شود. علل شایع ته‌نشین شدن ترک‌ها، آماده سازی غیر اصولی خاک و فرسایش آن می باشد. استفاده از روش‌های مناسب آماده‌سازی و زهکشی می‌تواند به جلوگیری از ته نشین شدن ترک ها کمک کند.