خاموت چیست و چه کاربردی در سازه‌های بتنی دارد؟ اگر در پروژه های ساختمانی فعالیت داشته باشید حتماً با نام «خاموت» برخورد کرده اید. خاموت یکی از اجزای مهم در آرماتور بندی و ساخت اسکلت بتنی است که با وجود ظاهر ساده اش نقشی حیاتی در استحکام ستون‌ها و مقاومت سازه در برابر نیروهای جانبی مثل زلزله دارد. انواع خاموت در بازرگانی آهن جم سپاهان تولید میشود و با بهترین قیمت بازار عرضه می گردد.جهت مشاهده قیمت لینک زیر را لمس کنید.
https://ahanjam.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%AA-2/
خاموت چیست؟
خاموت در واقع نوعی میلگرد خم شده است که معمولاً به شکل مربعی یا مستطیلی ساخته میشود و به صورت عرضی دور میلگرد های طولی ستون یا تیر قرار می گیرد. نقش اصلی خاموت، نگه داشتن میلگردهای اصلی در جای خود و افزایش مقاومت جانبی سازه است. در واقع اگر میلگردهای طولی «استخوان‌های ستون» باشند، خاموت‌ها مثل کمربند هایی هستند که این استخوان‌ها را کنار هم نگه می دارند.
انواع خاموت از نظر شکل و روش ساخت
خاموت معمولی (مربعی یا مستطیلی)
خاموت مربعی یا مستطیلی رایج ترین نوع خاموت در پروژه های ساختمانی است. این نوع خاموت به شکل یک قاب بسته ساخته میشود و به صورت افقی دور میلگرد های طولی ستون یا تیر قرار می گیرد. در اغلب پروژه های ساختمانی این نوع خاموت با فواصل منظم در کل ارتفاع ستون یا طول تیر به کار می رود تا میلگردهای اصلی را مهار و ثابت نگه دارد.
استفاده از خاموت مربعی موجب افزایش مقاومت جانبی سازه در برابر نیروهای برشی و پیچشی می شود. این خاموت همچنین از کمانه کردن میلگردهای طولی در برابر فشار بتن تازه یا زلزله جلوگیری می‌کند. معمولاً با میلگرد 6 تا 10 ساخته می شود و خم کاری آن به صورت دستی یا با دستگاه خاموت زن انجام میشود.
خاموت سنجاقی U شکل
خاموت سنجاقی نوعی خاموت کمکی است که به صورت U شکل ساخته میشود و برای تقویت بخش‌هایی خاص از سازه استفاده میشود. برخلاف خاموت کامل این نوع فقط از یک طرف بسته شده و بیشتر در کنار خاموت‌های اصلی نصب میشود. در نواحی بحرانی تیر و ستون که نیاز به کنترل ترک یا افزایش مقاومت موضعی دارند کاربرد حیاتی دارد.
از این خاموت در بخش هایی از سازه استفاده میشود که احتمال تمرکز تنش یا شکست وجود دارد، مانند اتصال تیر به ستون یا در محل هایی که تنش برشی زیاد است. خاموت سنجاقی معمولاً همراه با خاموت معمولی استفاده میشود تا شکل پذیری و پیوستگی بتن تقویت گردد و مانع از جدا شدن میلگردها در برابر نیروهای ناگهانی شود.
خاموت مارپیچ (حلزونی یا دورپیچ)
خاموت مارپیچ به صورت پیوسته و مارپیچی به دور میلگردهای طولی پیچیده می شود و بیشتر در ستون های دایره ای یا سازه هایی با مقاومت بالا کاربرد دارد. این نوع خاموت برخلاف خاموت مربعی که در فواصل جداگانه نصب می شود پیوستگی بیشتری در تمام طول ستون ایجاد می‌کند و همین موضوع باعث افزایش دوام و استحکام آن میشود.
خاموت بسته و نیمه باز
خاموت بسته به صورت یک قاب کاملاً بسته دور میلگردهای اصلی نصب می شود و بهترین نوع برای مهار کامل و یکپارچه میلگردهای طولی است. این نوع خاموت بیشترین مقاومت را در برابر نیروهای جانبی و کمانش ایجاد می کند و معمولاً در ستون ها و تیرهای باربر به کار می‌رود. خاموت بسته به دلیل اتصال کامل، پایداری بیشتری نسبت به خاموت نیمه باز دارد.
در مقابل خاموت نیمه باز فقط بخشی از قاب را تشکیل می‌دهد و معمولاً در نقاطی استفاده می شود که دسترسی سخت باشد یا نیاز به نصب سریع تر وجود داشته باشد. البته این نوع خاموت فقط در شرایط خاص قابل استفاده است.
خاموت دستی (خاموت سنتی یا کارگاهی)
خاموت دستی به وسیله آرماتوربند و با استفاده از ابزارهای ساده ای مثل دستگاه خاموت زن دستی یا حتی گیره و میله خم کاری در محل پروژه تولید می شود. این روش در پروژه های کوچک، ساختمان‌های مسکونی یا کارگاه‌های سنتی بسیار رایج است و نیاز به تجهیزات پیچیده‌ای ندارد.
خاموت صنعتی فابریک یا CNC
خاموت صنعتی با استفاده از دستگاه‌های تمام اتوماتیک یا نیمه اتوماتیک در کارخانه تولید می شود. دستگاه های خاموت زن CNC می‌توانند میلگرد را به صورت کلاف تغذیه کرده آن را به طور دقیق برش دهند و با خم کاری اتوماتیک، خاموت هایی با ابعاد و زاویه های بسیار دقیق بسازند.
نقش خاموت در افزایش استحکام سازه
یکی از مهم ترین وظایف خاموت مقابله با نیروهای برشی و جانبی است. به‌خصوص در هنگام زلزله. زمانی که ستون تحت فشار و نیروهای برشی قرار می‌گیرد میلگرد های طولی ممکن است کمانه کنند یا از جای خود خارج شوند. خاموت با نگه داشتن این میلگردها و جلوگیری از پخش شدن آن‌ها مانع از شکست ستون و تخریب سازه میشود. همچنین خاموت در برابر پیچش و خمش نیز نقش مهمی ایفا می‌کند .
وزن خاموت و عوامل تأثیرگذار بر آن
وزن خاموت به عوامل مختلفی بستگی دارد. مهم ترین آن‌ها قطر میلگرد مصرفی (معمولاً بین 6 تا 10 میلی متر)، ابعاد خاموت (طول و عرض قاب) و تعداد خم هاست. هرچه خاموت بزرگ تر یا پیچیده تر باشد (مانند خاموت های مارپیچ یا صلیبی)، وزن آن بیشتر خواهد بود. برای محاسبه دقیق وزن خاموت از فرمول وزن میلگرد و طول کامل خاموت شامل قسمت های خم خورده استفاده میشود.
چه نوع میلگردهایی برای ساخت خاموت به‌کار می روند؟
در ساخت خاموت‌ها معمولاً از میلگرد های با قطرهای کوچک تا متوسط استفاده میشود که به‌خوبی قابلیت خم کاری داشته باشند و بتوانند به راحتی در قالب های مربعی، مستطیلی یا مارپیچی شکل بگیرند. رایج ترین قطر میلگرد برای خاموت بین ۶ تا ۱۰ میلی متر است که علاوه بر سهولت خم کاری، مقاومت لازم را نیز برای مهار میلگردهای طولی فراهم می کند. انتخاب میلگرد با قطر مناسب باعث می شود خاموت‌ها در برابر نیروهای برشی و کمانش میلگردهای طولی عملکرد مطلوبی داشته باشند و ایمنی سازه تضمین شود.
از نظر جنس و نوع میلگرد معمولاً میلگرد های ساده (میلگردهای بدون آج یا آجدار با آج های کم) برای ساخت خاموت استفاده می‌شوند. دلیل این انتخاب سهولت در خم کاری و همچنین هزینه کمتر نسبت به میلگردهای آجدار با آج های برجسته تر است. البته در پروژه‌های خاص ممکن است بسته به نیازهای مهندسی و نوع سازه، از میلگردهای آجدار با هم استفاده شود. اما به طور کلی میلگرد های ساده و با قطر مناسب بهترین گزینه برای ساخت خاموت هستند که هم در کیفیت و هم در قیمت بهینه باشند.
فاصله و سایز خاموت چگونه تعیین میشود؟
فاصله بین خاموت ها به عنوان مثال هر 10، 15 یا 20 سانتی متر با توجه به نقشه سازه، نوع بار وارده و ضوابط آیین نامه بتن ایران (آبا) تعیین می شود. خاموت ها معمولاً از میلگرده ایی با قطر 6، 8 یا نهایتاً 10 میلی متر ساخته می‌شوند. انتخاب سایز و فواصل خاموت ها نقش مستقیم در پایداری نهایی سازه دارد و نباید به صورت سلیقه‌ای انجام شود.
جمع بندی
خاموت با وجود ابعاد کوچک و ظاهر ساده یکی از اجزای بسیار مهم و کلیدی در اسکلت‌های بتنی است. این میلگرد خم شده با نگه داشتن میلگردهای اصلی و تقویت ستون‌ها در برابر نیروهای برشی، نقشی اساسی در مقاومت سازه در برابر زلزله ایفا می کند. انتخاب درست نوع خاموت سایز و فاصله نصب آن می تواند تفاوتی بزرگ در امنیت ساختمان شما ایجاد کند.