گونه های مختلف خاک در کشور
خاک ها بر اساس نوع، جنس و اندازه دانه هایی که دارد تقسیم بندی شده اند.
انواع خاک ها
- خاک های رسی
- لای
- ماسه
- شن
- قلوه
در ادامه هریک از خاک های نام برده شده را توضیح می دهیم.
خاک های رسی
این خاک به عنوان یکی از انواع خاک مهم شناخته شده است که درصنعت ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. این خاک از از ترکیبات مختلفی به وجود آمده است. برای مثال خاک های رسی توسط تخریبات شیمیایی میکاها و فلدسپارها ایجاد شده اند. تخریبات نام برده شده یکی از بخش ها مهم سنگ های آذرین و دگرگون شناخته شده است. خاک های رسی علاوه بر اینکه از تخریبات شیمیایی به وجود آمده اند بلکه دارای نوع مواد سازنده می باشد که در ساخت خاک نقش مهمی را ایفا می کنند. در ادامه هریک از این ماده های سازنده را برای شما مخاطبان شرح می دهیم:
– اکسید آلومینیوم
– اکسید سیلیسیم
– آب تبلور
– و دیگر اکسیدهای ناخالص
خاک های رسی رنگ سفیدی دارند البته این رنگ تا زمانی که تحت تاثیر عوامل ناخالصی همچون زغال (سیاه)، گرافیت (خاکستری)، اکسید آهن (سرخ) و هیدرواکسید آهن (زرد) قرار نگیرد به همان رنگ سفید دیده می شود. اما با توجه به شواهد به دست آمده گفته شده است بیشتر خاک های رسی در محیط به رنگ سرخ دیده می شود، این خاک دارای دانه هایی می باشد که به شکل یک صفحه ی پولکی درآمده اند. پولکی بودن آن ها به این منظور است که اندازه یک دانه آن نسبت به دانه های دیگر کوچکتر می باشد.
نکته مهمی را که باید در نظر بگیرید این است که اگر دانه های خاک رس ریزتر باشد گفته می شود آن خاک مطلوب تر به حساب می آید. یکی از ویژگی ها مثبت خاک رس این است که 8 برابر گنجایشی که دارد می تواند آب را نسبت به خود جذب کند. در نهایت گفته می شود از این خاک می توان برای آب بندی ها استفاده کرد. خوب است که بدانید از این نوع خاک در گذشته برای آب بندی بام ها و گیرها استفاده می کردند.
نوع های مختلف خاک رس
- خاک رس معدنی {مانده}: براساس اسمی که دارد می توان گفت این نوع خاک در زمانی که تولید شده اند هیچ جا به جایی و تغییری نداشته اند و به همان حالت دست نخورده قرار گرفته اند.
خاک رس معدنی نسبت به نوع دیگر از خاک های رسی خالص تر به حساب می آیند و از آن بیشتر برای کارهای ظریف کاری استفاده می شود برای مثال از خاک کائولن که نوعی از این خاک به حساب می آید برای کارهای چینی سازی مورد استفاده قرار می گیرند به همین دلیل به آن خاک چینی گفته می شود.
بخش دیگر خاک های کائولن مربوط به خاک های کائولینیت می شود، این خاک در برگیرنده ناخالص های اکسید آهن و فلزات قلیایی است.
در نهایت گفته می شود که این گونه خاک ها را بر اساس حرارت بالا ذوب می کنند و به رنگ سفید در می آیند کاربرد بیشتر خاک های کائولینیت بیشتر در تولید سفال بکار گرفته شده است، از این رو به این نوع خاک، خاک های سفال گفته می شود. - خاک رس های آبرفتی {رسوبی، حمل شده}: این نوع خاک در محلی که قرار گرفته است بر اساس تغییرات شرایط محیطی جا به جا می شوند در نهایت این عمل موجب ته نشین شدن خاک ها می شود. خاک رس های آبرفتی دارای دانه های ریزی می باشد که نسبت به خاک معدنی ریزتر دیده می شود. ریز بودن ذرات این خاک موجب شده است به آن خاصیت پلاستیسیته داده شود. کاربرد اساسی این خاک در تولید آجر، سرامیک و نسوزها می باشد.
- خاک رسی شیست: نوعی دیگر از خاک های رسی مربوط به خاک شیست می شود. این نوع خاک توسط سنگ های دگرگون به وجود آمده است. بیشترین کاربرد این خاک برای تولید و ساخت آجرهای مطلوب و مرغوب بکار گرفته می شود. آجرهای تولید شده توسط این خاک بسیار مقاوم تر از آجرهای معمولی به حساب می آیدخوب است که بدانید از این نوع خاک در زمان های گذشته برای کف سازی ساختمان ها استفاده می کردند.
لای
از دیگر انواع خاک می توان به لای اشاره کرد که دارای ذرات بسیار ریزی می باشد که خاصیت خمیری کمتری دارند. خاک لای دربر گیرنده نوع های متفاوتی است که ازخاصیت خمیری شکل برخوردار هستند، این گونه خاک ها دارای ترکیبات ذرات کوارتز می باشند، که در اصطلاح به این نوع خاک ها آرد سنگ می گویند. نوع دیگری از این گونه خاک های دارای خاصیت بالای خمیری می باشند که می توان گفت آن ها از ذرات پولکی به وجود آمده اند، در نهایت به این گونه خاک ها، لای خمیری گفته می شود.
ماسه
ماسه ها به عنوان یکی دیگر از انواع خاک ها بشمار می آید. این نوع خاک از کانیهای سخت مانند کوارتزها ایجاد شده است. ماسه ها دارای کاربرد بالایی می باشند که از آن برای ایجاد مصالح ساختمانی، بتن ها، ملات ها، آجر ماسه آهکی و.. بکار گرفته می شود. با توجه به نتایج به دست آمده گفته شده است ماسه ها با توجه به خصوصیت و منبع تولید کننده ای که دارند در گونه های مختلفی گروه بندی شده اند. در ادامه به هریک از آن ها می پردازیم:
1) ماسه رودخانه ای: این نوع ماسه از سطحی صافی و شکلی گرد ایجاد شده است. شکل این گونه ماسه ها در اثر تغییرات آب به وجود می آیند.
2) ماسه کوهستانی: ماسه هایی که در اطراف رودخانه ها به چشم می خورند، ماسه کوهستانی گفته می شود. شکل ظاهری این گونه ماسه ها به حالت گوشه های تیز و مقاومی می باشند، که از آن بیشتر برای ساخت بتن ها استفاده می شود.
3) ماسه بادی: نوع دیگری از ماسه ها وجود دارد که به شکل ذرات بسیار ریزی دیده می شوند که به آن ها ماسه های بادی گفته می شود. این گونه ماسه ها بیشتر در کویر، سواحل دریاها ایجاد شده اند، ناگفته نماند ماسه های بادی در اطراف بعضی از رودخانه ها هم قابل مشاهده می باشند. ماسه های بادی با توجه به مقاومت و ذرات ریزی که دارند نمی توانند نقش مهمی را برای تولید و ساخت بتن ها ایفا کنند.
4) ماسه شکسته: ماسه های شکسته به عنوان یکی ازماسه های مصنوعی شناخته شده است. این گونه ماسه ها از ریز شدن سنگ های مختلفی همچون گرانیت به وجود می آید. شکل ظاهری ماسه های شکسته به حالت دانه های ریز و سطحی نا ملایم می باشد.
*نکته
گفتنیست گونه های مختلفی از خاک ها به حالت لای، رس و حتی بصورت ماسه با یکدیگر ترکیب شده اند. در این حالت باید این نوع خاک ها را از یکدیگر جدا کنیم یکی از راه های جداسازی مربوط به الک کردن خاک ها می شود و راه دیگر مربوط به این است که آن ها را با آب مخلوط کنیم.
در زمانی که خاک ها داخل آب حل می شوند ذرات براساس ریز و درشت از یکدگیر جدا می شوند. برای مثال ذرات مربوط به ماسه که درشت تر به حساب می آیند ته نشین می شود و ذرات لای و خاک رس به صورت لایه های دیگری قرار می گیرند.
5) شن: یکی دیگر از انواع خاک ها مربوط به شن ها می شود. معمولا این نوع خاک در اطراف رودخانه قابل مشاهده می باشند. شکل ظاهری این نوع خاک به حالت گوشه ای گرد مانند به وجود آمده است، شن ها معمولا با ماسه ها ترکیب شده اند که باید از طرق الک سازی آن ها را ازیکدیگر جدا کنیم. لازم بذکر است گفته شود ذراتی که در درون شن به حالت خالص می باشد و نسبت به یکدیگر از فاصله خاصی برخوردارهستند.
با توجه به تعاریف گفته شده می توان گفت شن ها براساس ترکیباتی که دارند برای ساخت و ساز مناسب نیستند.
ذرات شن همانند ذرات ماسه در اندازه های بزرگتری نسبت به سایر خاک ها بشمار آمده است. بطور کلی گفته می شود دانه های شن اگر به حالت گوشه دار ایجاد شده باشند قابلیت زیادی دارند که می توان از آن ها در ساخت بتن ها استفاده کرد.
6) قلوه: نوعی خاک وجود دارد که ذرات بزرگتری ایجاد شده اند، این گونه خاک ها را قلوه می نامند. بطور کلی گفته می شود به مصالح های سنگی بزرگتر از شن قلوه گفته می شود.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب گفته شده می توان گفت خاک ها در انوع و اقسام گوناگونی به وجود آمده است که دارای ویژگی های منحصر بفردی می باشند.