همان طور که می دانیم گچ یکی از انواع مصالح ساختمانی است که به جهت پوشش حفاظتی و همچنین تزئینی برای انواع دیوارها و سقف ها مورد استفاده قرار می گیرد، البته لازم به ذکر است گچ برای قالب بندی و همچنین ریخته گری هم کاربرد دارد. در اصطلاح لاتین گچ برای یک ماده مورد استفاده در ساختمان سازی می باشد؛ این در حالی است که اصطلاح رندر به برنامه های خارجی گفته می شود. یکی از رایج ترین نوع گچ تشکیل شده از سیمان، آهک و همچنین پودر گچ می باشد، این در صورتی است که تمامی آن ها به یک روش کاربرد دارند. قیمت گچ به انواع آن بستگی دارد.
اگر با گچ آشنا باشید، حتما می دانید به عنوان یک پودر خشک تولید شده و باید با آب مخلوط شود؛ علت مخلوط شدن گچ با آب این است که تا قبل از اعمل به روی سطح به حالت خمیری تبدیل شود. نحوه استفاده از گچ ساده بوده و با هر نوع ابزاری حتی کاغذ های شانه ای هم قابل اجرا است. اگر تجربه اجرایی داشته باشید، حتما از مقدار مقاومت گچ آگاه بوده و می دانید یک ماده قوی نیست. لازم به ذکر است که گچ برای تکمیل مراحل مناسب بوده و در صورتی که از آن به عنوان یک لایه ضخیم در دکوراسیون استفاده شود، باید به کمک یک چهارچوب فلزی حمایت شود.
همان طور که می دانید فرم های گچ کاربردهای فراوانی داشته و در جراحی ارتوپد برای محافظت از استخوان های شکسته شده مورد استفاده قرار می گیرد؛ البته کاربرد گچ در پزشکی به همین یک مورد ختم نشده و در دندان پزشکی هم برای ساخت دندان مورد استفاده قرار می گیرد. در حالت کلی می توان انواع قالب ها یا مدل ها را با گچ ساخت و هیچ محدودتی نخواهد داشت. جالب است بدانید گچ در هنر و نقاشی دیوار هم کاربرد داشته و رنگ ها به روی گچ اعمال می شوند.
انواع گچ در صنعت ساختمان سازی
گچ گیپسوم
در ابتدا لازم است بدانید به گچ پاریس گچ گیپسوم گفته می شود و این نوع گچ از حرارت دادن گچ های معمولی در دمای چیزی حدود 300 درجه فارنهایت یا همان 150 درجه سانتی گراد، حاصل می شود. ترکیب اصلی این نوع گچ شامل CaSO4 · ۲H2O + حرارت → CaSO4 · ۰٫۵H2O + 1.5H2O می شود. زمانی که پودر گچ به شکل خشک با آب مخلوط شود، گچ اصلی به دست آمده و بعد از 10 دقیقه ترکیب آن ها باید به روی سطح اعمال شود. سخت شدن گچ بعد از مخلوط شدن با آب شروع شده و تا چیزی حدود 45 دقیقه هم به طول می انجامد.
موارد نام برده شده در سطر بالا خبر از گیرش اولیه گچ داده و لازم است بدانید گچ دارای گیرش نهایی هم بوده که بعد از اتمام گیرش اولیه به مدت 72 ساعت به طول می انجامد. نکته لازم به ذکر دیگر این است که اگر گچ معمولی را در دمای 226 درجه فارنهایت یا همان 130 درجه سانتی گراد، حرارت دهیم، گچ به دست آمده بعد از مدت مشخص، گچ هیدراته نامیده می شود و بعد از مخلوط شدن با آب مجدد گچ خمیری حاصل خواهد شد. در این بخش لازم به ذکر است که اگر گچ معمولی را در دمای 180 درجه سانتی گراد حرارت دهیم، شکل بدون آب گچ به وجود آمده و به نام γ-anhydrite شناخته می شود. ترکیب نام برده شده در سطر بالا شامل مواردی CaSO4 · nH2O بوده و n در آن از صفر تا 5/05 قابل تغییر می باشد. γ-anhydrite تولید شده به آهستگی با آب واکنش داده و به حالت دی هیدرات برمی گردد، ملک مورد استفاده در برخی از مواد شوینده تجاری. در گرمایش بیش از ۲۵۰ درجه سانتیگراد، فرم کاملا بی آب به نام β-anhydrite یا مرده سوز شده گچ تشکیل شده است. نکته بسیار مهم دیگر این است که یک گچ کار بزرگ در Montmartre گچ یا گیپس بو داده که به عنوان گچ کاکتوس شناخته می شد، را به اسم گچ پاریس نام گذاری کرد. نکته دیگر این که پلاسترها معمولا از سنگ گچ برای سطوح چوبی، فلزی یا حتی سنگی استفاده شده و به طور مثال در مجموعه فیلم یا تئاتر اغلب برای پلی استایرن ها کاربرد دارد؛ همان طور که متوجه شده اید، به عنوان شکلی بدون تغییر باقی مانده است.
کاربرد گچ پاریس در ساخت باندهای مارپیچی شکلی است که از مواد مصنوعی تشکلیل شده و به نام باند گچ شناخته می شود؛ البته از آن به عنوان مشابه رس هم استفاده می شود و لازم است بدانید زمانی که مرطوبت باشد، به راحتی شکل گرفته و همچنین ساختار مقاوم و در عین حال سبک وزنی خواهد داشت. اگر تا به حال تجربه استفاده از گچ در جراحی ارتوپد را داشته باشید، با همین نوع گچ مواجه شده اید و از آن برای محافظت استخوان های شکسته به کار برده اید. نکته حائز اهمیت این است که همین نوع گچ هم در بخش هنری کاربرد داشته و برای فیلم هایی سینمایی در مجموعه Modroc از نمونه مواد کامپوزیتی استفاده کرده اند. نکته مهمی که باید بدانید، این است که هیدراتاسیون در گچ پاریس در حقیقت به روی واکنش آب به سولفات نیمه هیدراته موجود در گچ متکی است.
گچ آهک
در ابتدا لازم است بدانید گچ آهک تشکیل شده از هیدروکسید کلسیم و همچنین شن و ماسه بوده و دی اکسید کربن موجود در جو سبب می شود گچ به کمک هیدروکسید کلسیم به سنگ آهک یا همان کربنات کلسیم تبدیل شود. Whitewash همان ترکیب شیمایی می باشد. اکسید کلسیم باید در درجه بیش از 850 سانتی گراد حرارت ببیند تا سنگ آهک یا گچ آهک به دست بیاید؛ بعد از آن باید از آب برای تکمیل ستولید پودر سفید استفاده شود، لازم به ذکر است در نهایت پودر سفید را به عنوان یک بتونه مرطوب به فروش می رسانند. البته قبل از استفاده و به کارگیری باید آن را با آب ترکیب کرده و بعد برای اعمال بر روی سطح آماده است.
نکته مهم این است که هیدروکسید کلسیم واکنش بسیار آرامی با دی اکسید کربن موجود در جو داشته و بعد از تبدیل شدن می تواند سبب افزایش چشم گیر قدرت گچ شود. اگر در رابطه با کاربرد گچ آهک کنجکاو شده اید، لازم است بگوییم برای کف پوشی و سطوح دیوار کارآیی داشته و مورد استفاده قرار می گیرد. نکته مهم این است که گچ های به کار رفته در ساخت و ساز های گچی عموما از گچ آهک تشکیل شده اند و برای اتمام کار هم به چیزی حدود یک ماه زمان لازم دارد. در این بخش لازم است به کاربرد گچ پاریس اشاره کنیم و بگوییم برای تثبیت گچ آهک مقدار گچ پاریس را به ملات موجود اضافه می کنند. سرعت استفاده از گچ پاریس بالا بوده و باید به منظور اعمال سریع تر از کارگران بیش تری کمک بگیریم.
این روش تا حد بالایی کاربرد داشته و جایگزین دیوار پوششی شده است، البته مزیت مهمی که دارد، مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش بوده و از این جهت هم مفید خواهد بود. از دیگر کاربردهای گچ آهک می توان به استفاده از آن برای نقاشی دیوارها اشاره کرد و نکته حائز اهمیت این است که ایران و همچنین ایالات متحده آمریکا عنوان عمده ترین تولید گچ در جهان را از آن خود کرده اند.
گچ سیمان
در رابطه با گچ سیمان نکته ای که باید بدانید این است، آب، سیمان پرتلند، ماسه و همچنین گچ به دست می آید؛ کاربرد این ملات در دیوار و تمامی محیط های داخلی و خارجی ساختمان بوده و می تواند یک سطح صاف را ایجاد کند. در بعضی از موارد برای سطوح داخلی یک لایه گچ استفاده می شود. لازم به ذکر است تمامی انواع گچ سیمان ها به عنوان یک محصول ضد انفجار به حالت اسپری در بازار به فروش می رسد. یک نوع سنگین از همان نسخه های ضد انفجار هم برای لایه بیرونی ساختمان تولید شده است که برای محافظت از کشتی های LPG ، دام های کشتی و همچنین پل های لوله و… کاربرد دارد.
گچ مقاوم در برابر حرارت
این نوع از گچ ها که در برابر حرارت ساختمان ها مقاوم هستند، برای پوشش دیوارها و دودکش ها کاربرد دارند. در حقیقت هدف اصلی گچ های مقاوم در برابر حرارت این است که جایگزین پلاسترها شده و در حرارت های بسیار بالا به روی دیوار بماند. اگر قصد استفاده از این چنین گچ هایی را دارید، لازم است بدانید که برای دیوارهایی با دمای بیش از 50 درجه مورد استفاده قرار می گیرد.